ในวันแรกที่ผมเริ่มเขียนหนังสือนั้น ผมอ่านหนังสือมาแล้วจำนวนมาก แต่พอคิดจะเขียน กลับเขียนคำแรกไม่ออก

ผมเริ่มต้นชีวิตนักเขียนเหมือนทารกคลานเตาะแตะ จำได้ว่าแต่ละเรื่อง กว่าจะกลั่นคำแรกประโยคแรกออกมาได้แทบกระอักเลือด ชวนให้เลิกหลายครั้ง

อ่านหนังสือมาเป็นพันเล่ม แต่เริ่มประโยคแรกไม่ได้

หากกระบี่เป็นอาวุธของจอมยุทธ์ ภาษาก็เป็นอาวุธของนักเขียน

การใช้ภาษาอาจเป็นส่วนที่ยากที่สุดของงานเขียน มิพักเอ่ยถึงขั้นเป็น ‘นายของภาษา’

‘นายของภาษา’ หมายถึงคุมปากกาได้อยู่หมัด ถ้าเป็นช่างไม้ก็ไสไม้เรียบในไม่กี่ที ถ้าเป็นช่างปูนก็ปาดปูนเรียบเหมาะเจาะใน 1-2 ตวัด ไม่มีเศษปูนเหลือ

ถ้าเป็นวงการยุทธจักร ‘นายของภาษา’ ก็ประมาณน้องๆ ไซมึ้งชวยเซาะหรืออี้จับซา สะบัดกระบี่ที มีคนตาย ถ้าต้องฟันกันหลายสิบกระบวนท่า อย่างนี้ยังไม่ใช่

ต้องฝึกฝนจนคุมกระบี่อักษรได้ ทุกกระบวนท่าต้องฆ่าศัตรู ถ้าแทงเข้าหัวใจได้ ยิ่งดี

จะฝึกถึงขั้นนี้ ยากจริงๆ ขอบอก

ผมเรียนรู้จากประสบการณ์ว่า ใช้ภาษาแบบ Minimalism ดีที่สุด น้อยที่สุดเท่าที่สื่อสารได้

Minimalism คือหากเราตัดคำใดในประโยคทิ้งไปแล้ว ยังอ่านรู้เรื่อง แสดงว่าคำคำนั้นเป็นส่วนเกิน

ผมเริ่มต้นเขียนงานที่ได้รับการตีพิมพ์ครั้งแรกตอนราวอายุ 15 เขียนขำขันหลายเรื่องไปส่งนิตยสารชัยพฤกษ์ หลังจากนั้นก็แต่งนิยายภาพขายอยู่หลายปี แล้วค่อยเข้าสู่วงการนักเขียน

หลังจากจับปากกา 20 ปี รู้สึกว่าเริ่มประโยคง่ายขึ้น แต่ยังต้องเกลาแล้วเกลาอีก

หลังจากจับปากกา 30 ปี รู้สึกว่าไม่ต้องเกลามากเหมือนเก่า ใช้ปากกาได้คล่องแคล่วกว่าครั้งเริ่มต้น แต่ยังไม่ถึงขั้นไซมึ้งชวยเซาะ หรืออี้จับซา ยังต้องฟันหลายทีอยู่ แต่น้อยลงไปมาก

หลังจากจับปากกา 50 ปี รู้สึกว่าความผิดพลาดน้อยลง เวลาที่ใช้เลือกคำน้อยลง และการเขียนเป็นความสนุกสาหัสสมใจยิ่ง

ทั้งหมดมาจากการฝึกฝนคำเดียว

ไม่มีอะไรดีๆ ที่ได้มาง่ายๆ จะเป็น ‘นายของภาษา’ นั้นทำได้ แต่ต้องฝึกหนักหน่วง

ทว่ารางวัลของความหนักหน่วงของการฝึกฝน คือความเบาสบายของหัวใจเมื่องานลื่นไหลราวสายน้ำที่มิเกรงก้อนหินขวางกั้น

..............................

คำแนะนำของผมต่อนักเขียนใหม่คือ

1 อย่ารีบเป็นนายของภาษา เขียนสื่อให้เข้าใจก่อน เช่น เขียนเรื่องไก่ก็เป็นไก่ เขียนเรื่องแมวก็เป็นแมว ค่อยๆ เขียนไปเรื่อยๆ ผ่านไปหลายปี ไก่จะเป็นไก่พิเศษ แมวก็จะเป็นแมวเทวดาเอง

ไม่มีนักเขียนคนไหนเป็นนายภาษาในวันแรกที่เริ่มเขียน ไม่มี ดังนั้นไม่ต้องเร่งรีบ กดดันตัวเอง เขียนไปสบายๆ แต่ฝึกไม่หยุด

2 ลอกเลียนการใช้ภาษาของนักเขียนชั้นครู

บ้านเรามีนักเขียนชั้นครูภาษาสวยจำนวนมาก จอมยุทธ์แต่ละท่านฝึกมาคนละหลายสิบปี เช่น มนัส จรรยงค์ ไม้ เมืองเดิม ยาขอบ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช ‘รงค์ วงษ์สวรรค์ เสกสรรค์ ประเสริฐกุล ฯลฯ

การลอกในที่นี้ไม่ใช่การเดินตามรอยเดิม แต่คือการฝึกอย่างหนึ่ง ช่วยให้เข้าใจว่าทำไมเขาจึงใช้ภาษาอย่างนั้น แล้วค่อยๆ ขบคิด ฝึกไปเรื่อยๆ จนหลุดจากกรอบของนักเขียนครูเหล่านั้น เป็นสำนวนของเราเอง

อย่าลืมว่า หน้าที่แรกของนักเขียนคือเล่าเรื่อง เรื่องต้องดี น่าสนใจ มีมุมมองที่คนอ่านคิดไม่ถึง

ส่วนภาษาดีช่วยทำให้เรื่องนั้นสมบูรณ์

เหมือนจอมยุทธ์ในนิยายของโก้วเล้ง นอกจากจะฆ่าคนแล้ว ท่วงท่าในการฆ่ายังต้องงามด้วย

การใช้ภาษาดีและงดงามจะยกระดับงานเขียนเป็นศิลปะ

และงานเขียนที่เป็นศิลปะจะอยู่ยืนยาวกว่างานขียนปกติ

วินทร์ เลียววาริณ
17-5-25

...............................

จากอีบุ๊ค #ปล่อยให้ความเหงาพาไป

ชายคนหนึ่งออกจากบ้านในตอนเช้า หลังจากทะเลาะกับภรรยา เขาไม่ได้กลับบ้านอีกเลย เขาประสบอุบัติถึงแก่ความตาย

ความทรงจำสุดท้ายของผู้เป็นภรรยาคือการทะเลาะกันที่ยังไม่ได้คืนดี

โบราณเรียกความตายที่ยังมีเรื่องไม่สะสางว่า ตายตาไม่หลับ

นี่ทำให้เกิดความคิดว่า ทำไมเราไม่ใช้ชีวิตแต่ละวัน แต่ละชั่วยามอย่างดีที่สุด ไม่ให้เกิดสถานการณ์นี้ขึ้นมา

ใช้ชีวิตแต่ละช่วงกับคนอื่นเสมือนหนึ่งมันเป็นครั้งสุดท้ายที่พบกัน จากกันด้วยดี ด้วยความรัก ความปรารถนาดี

จอกแหนสองกอลอยมาพบกัน สัมผัสกันอย่างละมุน แล้วแยกจากกันตามแรงดึงของสายน้ำอย่างอ่อนโยน

นี่ก็คือแนวคิด อิชิโกะอิชิเอะ (一期一会) สำนวนญี่ปุ่นที่แปลตรงตัวว่า หนึ่งครั้งหนึ่งพบ

มีคนสงสัยว่าบุคลิกตัวละคร พุ่มรัก พานสิงห์ สะท้อนคนเขียนหรือเปล่า

ในโลกของวรรณกรรม ตัวละครอาจจะสะท้อนบุคลิกของคนเขียนหรือไม่ก็ได้ทั้งคู่

และถ้าจะสะท้อนบุคลิกคนจริงๆ มากกว่าหนึ่งคนมารวมกันก็ได้เช่นกัน เช่น บุคลิกของพระเอกในเรื่องหนึ่งอาจมาจากเจ้านาย + ยามในบริษัท + ฆาตกรฆ่าต่อเนื่องคนหนึ่ง

หรือนางเอกอาจมาจากแม่ค้าในตลาด + แฟนเก่า + แฟนใหม่ + กิ๊ก

หรือกระทั่งบุคลิกของตัวละครชายอาจมาจากบุคลิกจริงของผู้หญิงคนหนึ่งก็ได้

แล้ว พุ่มรัก พานสิงห์ ล่ะ มีบุคลิกบางส่วนมาจากคนเขียนไหม?

ตัวละคร พุ่มรัก พานสิงห์ ปรากฏตัวครั้งแรกในบรรณพิภพปี 2545 มันเริ่มจากเพื่อนสนิทคนหนึ่งคิดจะทำหนังซีรีส์โทรทัศน์เกี่ยวกับนักสืบ ขอให้ช่วยเขียนบทให้ กำหนดว่าต้องการ 26 ตอน

เริ่มต้นจากศูนย์เลย

ก่อนหน้านั้นพี่เรืองเดช จันทรคีรี บรรณาธิการนิตยสารสืบสวน-ฆาตกรรม ‘รหัสคดี’ ก็กระตุ้นผมว่า อยากให้ผมลองเขียนนิยายนักสืบดูบ้าง

ก็เป็นที่มาของโครงการนักสืบคนใหม่ พุ่มรัก พานสิงห์

บุคลิก พุ่มรัก พานสิงห์ เกิดขึ้นแทบจะทันทีที่ได้รับโจทย์ ผมอยากได้นักสืบแบบไทยๆ ไม่ต้องเก่ง แต่กวน teen ผมไม่อยากได้นักสืบเก่ง ฉลาดแบบ เชอร์ล็อค โฮล์มส์ ผมอยากได้ความสนุกในการสืบคดีมากกว่า

บุคลิกนักสืบนักร้องเกิดขึ้นในนาทีที่ 11.22 วลี ‘เสี่ยวอีสาน’ เกิดขึ้นในนาทีที่ 18.25

ผลก็คือผมเขียนโครงการนี้รวดเดียวยี่สิบกว่าตอน

แต่โครงการ ทีวี ซีรีส์ ล้ม จึงตีพิมพ์ในนิตยสาร ตามมาด้วยการรวมเล่ม ตามมาด้วยการเขียนฉบับนวนิยายยาว

หลังจากนั้นก็มักเขียนเรื่องชุดนี้สักเล่มทุกปีหรือสองปี

แม้วางแนวทางของเรื่องว่านักสืบไม่ต้องเก่ง และเรื่องไม่ต้องซับซ้อนมาก แต่ปฏิกิริยาของคนอ่านบางท่านก็คือมักจะไปเปรียบกับนักสืบเก่งๆ ของต่างชาติ

พุ่มรัก พานสิงห์ จะไปสู้อะไรกับ เชอร์ล็อค โฮล์มส์ เล่า พุ่มรักมั่วตลอด อาศัยลูกฟลุคบ่อยๆ

แต่ในเมื่อผู้อ่านท้ากลายๆ นานๆ ทีผมก็จะเขียนเรื่องที่ซับซ้อนมากๆ เช่น ฆาตกรรมจักรราศี คดีสามเงา ฆาตกรรมกุหลาบดำ เป็นต้น

ซับซ้อนจนคนเขียนงงเอง

เล่าออกนอกทะเลไปไกล ก็กลับมาที่คำถามที่หลายคนอยากรู้คือ ตัวละครสะท้อนบุคลิกคนเขียน (ผม) หรือเปล่า

บุคลิกของ พุ่มรัก พานสิงห์ คือกวนตีน ตลกแบบ ‘แป้ก’ หรือมุขคาเฟ่ ขี้อ้อน เจ้าชู้ (ทางวาจา) จีบสาวไปทั่ว แต่เท่าที่ผ่านมา ยังไม่มีพฤติกรรมหลายใจ ยังรักเดียวใจเดียวอยู่กับนางสาว Night Moon

บุคลิกเจ้าชู้แบบนี้ไม่ใช่คนเขียนแน่ๆ (คนเขียนเป็นคนเรียบร้อยจะตายไป!) จะมีจุดคล้ายกันก็คือเรื่องกวนตีนชาวบ้าน หาเรื่องชวนทัวร์ลง ที่เหลือไม่น่าจะใช่

มีคนเคยบอกว่า บางทีบุคลิกของตัวละครอาจสะท้อนด้านที่นักเขียนไม่มี แต่อยากมี

ก็อาจเป็นได้เหมือนกัลล์ เอ๊ย! เหมือนกัน บางทีผู้ชายหลายคนก็อยากเป็นคนเจ้าชู้แบบ พุ่มรัก พานสิงห์ หรือ เจมส์ บอนด์ เป็น escapism (หนีจากโลกความจริงหรือพาฝัน) อย่างหนึ่ง

บางทีนี่ก็คือเหตุผลที่โลกยังต้องมีนิยาย

...................................

จากอีบุ๊ค #ปล่อยให้ความเหงาพาไป